Op het goede moment het juiste doen, ook in de ogen van de leerling

In het schooljaar 2017-2018 zijn wij begonnen met het traject Pedagogische Tact. Wat is dit en wat betekent dit voor de leerkrachten en de leerlingen?

Een leerling heeft vertrouwen nodig van zijn leraar om vanuit zelfvertrouwen aan het werk te gaan. Daarvoor is het nodig dat de leraar de volledige verantwoordelijkheid neemt voor zijn handelen. In plaats dat de leraar alles plant, instrueert en controleert, wordt hij de begeleider binnen een ‘speelveld’ waar die kinderen zelf het werk doen.

"Daarvoor zijn drie aspecten voorwaardelijk: Ruimte -­ Tijd -­ Criteria"

Om kinderen aan het werk te krijgen en te houden, is het van belang dat ze weten waar ze zich aan te houden hebben en wat er van ze verwacht wordt. De leraar geeft vóóraf duidelijkheid over: ruimte, tijd en criteria. De kinderen weten dus waar ze mogen werken, wanneer en hoe lang en wat de criteria zijn. Daarmee gaan de kinderen aan het werk en is de leraar beschikbaar om te ondersteunen waar nodig.

De leraar is vanaf dat moment nodig om vragen te stellen:

• Wat gaan jullie doen als iemand het niet snapt?
• Wat doe je als je klaar bent?
• Waar heb je mij voor nodig? Etc.

Als de leraar aanvoelt dat hij de leerlingen genoeg gevraagd heeft en dat ze aan de slag willen ‘laat hij ze gaan’. Hij blijft beschikbaar en stelt zo nodig samen de criteria bij. De leraar die dat vertrouwen aan de leerlingen geeft, heeft en krijgt vertrouwen in zichzelf.

• Die leraar trekt samen op met zijn leerlingen.
• Weet steeds beter wat hij wel en niet moet doen.
• Is beschikbaar, maar niet voor alles nodig.

We spreken hier over tactvol handelen. Het wordt vaak zicht-­ en voelbaar in bijzondere momenten van tact: ‘pedagogische tact’.

Pedagogische tact manifesteert zich bij een leraar die het goede doet op het juiste moment, óók in de ogen van de leerlingen. Óók in de ogen van de leerling, betekent dat leraar en leerling full partner zijn. Uiteraard heeft een leraar een andere verantwoordelijkheid, maar het succes maken en bepalen ze samen.

Iedere leraar wil dat kinderen gelukkig worden (welbevinden) en dat ze zich optimaal ontwikkelen (zichtbaar in een hoge mate van betrokkenheid). Daarvoor is een gemeenschap voorwaardelijk waar iedereen erbij hoort (verbondenheid).

Welbevinden betekent dat iedereen gelukkig moet kunnen worden. Dat is het tegenovergestelde van ongelukkig voelen en pesten. Welbevinden is het antwoord op ongeluk. Het statement zou kunnen zijn:

"Iedereen is verantwoordelijk dat iedereen gelukkig is."

Betrokkenheid betekent dat iedereen vanuit zijn intrinsieke motivatie moet kunnen laten zien wat in zijn vermogen ligt. Dat is het tegenovergestelde van onverschilligheid en onderpresteren. Betrokkenheid is het antwoord op de onvoldoende. Het statement zou kunnen zijn:

"Iedereen doet wat hij kan en wat hij kan, doet hij ook."

Welbevinden en betrokkenheid verwijzen naar het basale principe van verbondenheid.

[bron: Marcel van Herpen; https://wij-leren.nl/pedagogische-tact-pedagogisch-leiderschap.php]

Film met dank aan Centrum voor Pedagogisch Contact